Dünya

Kosmosun fəthində ilklər

12 Aprel, 2021
2553

Açıq mənbələrdən götürülüb


12 aprel - Ümumdünya Aviasiya və Kosmonavtika Günüdür. 

1961-ci ilin bu günündə ilk insan - SSRİ vətəndaşı Yuri Qaqarin kosmosa uçub. 

Onu orbitdən çıxaran "Vostok" kosmik gəmisi 1 saat 48 dəqiqə ərzində Yer kürəsi ətrafında dövrə vuraraq Saratov əyalətində yerə enib. 

Bu tarixə qədər kosmosa ancaq insansız aparatlar göndərilib.  

SSRİ-nin ilk süni peyki 4 oktyabr 1957-ci ildə Baykonur kosmodromundan orbitə buraxılıb.

1958-ci il fevralın 1-də isə Amerikanın ilk süni peyki kosmosa uçub və 1970-ci ilin martına qədər orbitdə olub. 

Sovet İttifaqının 1960-ci ilə avqustun 19-da açıq fəzaya göndərdiyi "Sputnik-5" kosmik gəmisinin göyərtəsində Belka və Strelka adlı iki it olub. Bu uçuş da uğurlu olub, gəmi də, heyvanlar da sağ-salamat geri qaydıblar.

SSRİ Ali Sovetinin 9 aprel 1962-ci il tarixli qərarıyla Qaqarinin kosmosa uçduğu 12 aprel Ümumdünya Aviasiya və Kosmonavtika Günü elan edilib və hazırda bir çox ölkələrdə qeyd olunur. 

1969-cu il iyulun 16-da ABŞ-ın Kennedi Kosmos Mərkəzindən (Florida) uçan "Apollon 11" kosmik gəmisi  4 gün sonra Aya enib.

Növbəti gün gəmi heyətinin üzvlərindən olan Neil Armstronq Ay səthinə çıxıb və Aya ayaq basan ilk insan kimi tarixə düşüb. 

Qaqarinin uçuşunun iyirminci ildönümündə - 1981-ci il aprelin 12-də ABŞ təkrar istifadə oluna bilən “Speys Şatl” (“Space Shuttle”) gəmisini kosmosa göndərilib. 

1988-ci ildə SSRİ bu gəminin analoqu olan “Buran”ı sınaqdan keçirib. 

İndiyə qədər kosmosda ən çox qalan kosmonavt rusiyalı Sergey Avdeyevdir – 747 sutka 17 saat. 

Bir uçuşun davamiyyətinə görə lidersə ixtisasca həkim olan Valeri Polyakovdur. O, "Mir" stansiyasında bir ildən çox - 437 sutka 17 saat qalıb. 

Kosmosa uçan ilk qadın kosmonavt rusiyalı Valentina Tereşkovadır.

Marsa isə ilk uçuş 2020-ci il iyunun 30-da baş tutub - NASA-nın “Perseverens” (“Perseverance”) kosmik gəmisi 470 milyon kilometrlik məsafə qət edib. 

Uzun illər kosmonavtika sahəsində əsas rəqabət ABŞ və SSRİ arasında olsa da, son illər Çin, Hindistan, Yaponiya və İran da bu sahədə irəliləmkdədirlər.

Çin insanlı kosmik uçuşlar həyata keçirir, bu ölkənin ticarət peyki mövcuddur. 

İndiyədək kosmosun fəthiylə bağlı 250-dən çox proqram həyata keçirilib, 32 ölkədən yüzlərlə kosmonavt və astronavt açıq fəzaya səfər edib.

Sovet kosmonavtikasının baniləri arasında azərbaycanlı Kərim Kərimovun da adı var.
 
"R-2" raketlərinin istehsalında müstəsna rolu olan K.Kərimov Kosmosa Uçuş üzrə Dövlət Komissiyasının sədri olub.


Toplum TV Azərbaycanın müstəqil xəbər platformasıdır. O, ölkədə və bölgədə baş verən siyasət, iqtisadiyyat, sosial, kriminal, gender mövzularında xəbərləri dəqiq və qərəzsiz şəkildə izləyicilərimizə çatdırır.

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCztIohlYx63yMJzcRTF18IA

WebSite: https://toplummedia.tv

Facebook: https://www.facebook.com/toplumtv

İnstagram: https://www.instagram.com/toplum.media/

Telegram: https://t.me/Tvtoplum

Şikayətlərinizi bizə göndərin: info@toplum.tv

Dünya

"Tinder dələduzu" Gürcüstanda saxlanılıb

15 Sentyabr 2025

Foto: açıq mənbə

"Tinder dələduzu" kimi tanınan İsrail vətəndaşı Simon Levyev Gürcüstanın Batumi hava limanında saxlanılıb.  Onun vəkili İsrailin "Walla" nəşrinə bildirib ki, həbsin səbəbləri hələlik məlum deyil. “Bu səhər onunla danışdım, saxlanıldıqdan sonra əlaqə saxladıq, amma səbəbi hələ başa düşmürük. O, indiyədək sərbəst şəkildə dünyanın müxtəlif yerlərinə səyahət edib”, – vəkil deyib. Gürcüstanın Daxili İşlər Nazirliyi "OC Media"-ya bildirib ki, Levyev barəsində sərhəddə yoxlanış zamanı "Interpol" tərəfindən axtarış bildirişj olduğu aşkarlanıb və o, buna görə saxlanılıb. Levyev 2022-ci ildə "Netflix" platformasında yayımlanan “Tinder Dələduzu" sənədli filmindən sonra məşhurlaşıb. Filmdə onun həyata keçirdiyi müxtəlif fırıldaqlar təsvir olunub. Levyevin uzun illər davam edən cinayət...
Dünya

Trampın müttəfiqi olan sağçı fəal qətlə yetirilib 

11 Sentyabr 2025

Foto: Tess Crowley

ABŞ-də prezident Donald Trampın ən yaxın dəstəkçilərindən olan nüfuzlu sağçı fəal Çarli Kirk qətlə yetirilib.  Ölkəboyu universitet kampuslarında ictimai debatlar etməsi ilə tanınan 32 yaşlı Kirk sentyabrın 10-da Yuta Universitetində analoji tədbirdə öldürülüb.  Sosial mediada yayılan videoda fəalın boynundan güllə ilə vurulduğu görünür.  Yerli polis əvvəlcə bir nəfəri şübhəli qismində saxlasa da, sonradan o,  azadlığa buraxılıb. An etibarilə qatilin axtarışları davam edir. Federal Təhqiqatlar Bürosu da (FBI) axtarışlara qoşulub.  Kirkin ölüm xəbərini prezident Donald Tramp "Truth Social" səhifəsindən anons edib.  O, daha sonra Oval Ofisdən etdiyi 4 dəqiqəlik videomüraciəti paylaşıb. Tramp çıxışında Kirkin ölümünü “Amerika üçün qaranlıq gün” adlandırıb və...

Seçilmiş Videolar

Toplum TV loqo