İqtisadiyyat

Kartlardan pul oğurluğu: Banklar nə qədər günahkardır?

7 May, 2025
555

Toplum Tv

Azərbaycanda son həftələrdə bank kartlarından dələduzluq yolu ilə pulların oğurlanması halları artıb.

Daxili İşlər Nazirliyi hər gün “fişinq” deyilən İnternet fırıldaqçılığından zərər çəkən vətəndaşların sayını və onlara dəyən zərərin miqdarını dərc edir. Məsələn, 3 və 4 may tarixlərində 33 vətəndaşın kartlarından ümumilikdə 46757 manat pul oğurlanıb. 

Bu barədə nazirliyin mətbuat xidmətinin rəisi Elşad Hacıyev məlumat verib. O bildirib ki, vətədaşlar kartlarının üzərindəki CVV/CVC və ya OTP kodlarını müxtəlif kiber üsullarla dələduzluq edən şəxslərə veriblər və polis bu faktların hər biri ilə bağlı araşdırma aparır.

Hacıyev qeyd edib ki, kartından 10010 manat oğurlanan bir şəxsə xarici nömrədən zəng edən dələduz özünü bank əməkdaşı kimi təqdim edib və bildirib ki, onun adına kredit götürülüb. Zərərçəkən həyat yoldaşının telefonu ilə “WhatsApp” üzərindən görüntülü zəng edib və öz telefonundakı bütün kart məlumatlarını, eləcə də mesaj olaraq gələn təsdiq kodlarını qarşı tərəfə göstərib.

Nazirlik sözçüsü digər bir “Facebook” postunda bildirib ki, polis problemin həllinə çalışdıqca kibercinayətkarlar yeni üsullar icad edib vətəndaşları aldadırlar. 

“Yüzlərlə vətəndaş şübhəli zəngləri açmır, mesajlarda göndərilən saxta linklərə daxil olmur. Bunu görən kiber cinayətkarlar əsasən tanınan brend mağazaların saxta saytlarını yaradıb ucuz qiymətə məhsulları satışa qoyub onlayn ödəniş, əlavə qazanc vədi ilə depozitlər formasında bank kart məlumatlarını əldə etməyə çalışırlar”, - o yazıb. 

Nazirliyin mətbuat xidmətinin bölmə rəisi Nurlan Əliyev isə “ASAN Radio”ya bildirib ki, aprelin 1-dən 24-ə qədər vətəndaşların kartlarından ümumilikdə yarım milyon manata yaxın vəsait oğurlanıb. 

Bəs bu halların baş verməsində bankların nə dərəcədə rolu var? Banklar dələduzlara məlumat ötürürmü? 

Əliyev müsahibəsində bildirir ki, polisin apardığı araşdırmalar zamanı banklardan məlumat sızıntısı faktlarına rast gəlinməyib. 

Ekspertlər isə bu iddianın əsasları olduğunu düşünürlər. 

Bank sahəsi üzrə hüquqşünas Əkrəm Həsənovun Toplum TV-yə deməsinə görə, elə hallar da var ki, vətəndaş kart məlumatlarını heç kimə verməyib, lakin kartından pul çıxılıb. 

“Və ya tutaq ki, vətəndaş məlumatları özü verib. Bu zaman sual yaranır ki, dələduzlar haradan bilirlər vətəndaşın hansı bankda hesabı var? Mən demirəm ki, bankda kimsə oturub dələduzlara məlumat ötürməklə məşğuldur. Amma bu, o deməkdir ki, bu bankın informasiya təhlükəsizliyində ciddi problemlər var. Həmçinin, ola bilər ki, bankda çalışmış şəxs işdən çıxanda məlumat bazasını özü ilə aparır, kiməsə satır və s.”, - o qeyd edir. 

Həsənov əlavə edir ki, ikinci şübhəli məsələ bəzi kartlardan məbləğlərin hissə-hissə oğurlanmasıdır. 

“Qanunvericiliyə əsasən, bankların müvafiq qaydaları olmalıdır ki, kartdan şübhəli əməliyyat icra olunduqda, külli miqdarda məbləğ çıxıldıqda bank əməliyyatı bloklasın”, - hüquşünqs deyir. 

Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüz də bu fikirdədir. O, mayın 5-də “Facebook” səhifəsindəki yazısında qeyd edib ki, bu cür kibercinayətkarlıq sxemlərinin effektivliyi “bankların müştəri məlumatlarının haradansa sızması ilə birbaşa bağlıdır”. 

“Təsadüfi nömrələrə zəng vurulmur. Əksinə, dövriyyəsi olan, kartında pul olan "yağlı müştərilər" hədəf seçilir. Bu isə bizə əsas verir ki, məlumat sızıntısı ehtimalını ciddi şəkildə araşdıraq. Əgər bu qədər kütləvi şəkildə, yüksək məbləğli və dəqiq hədəflərlə dələduzluqlar həyata keçirilirsə, bu artıq adi bir bank əməkdaşının fərdi bir müştəri məlumatını sızdırması-satışı ola bilməz. Bu, yüksək səviyyədə məlumat bazasına çıxışı olan şəxslərin, bəlkə də sistemli şəkildə bu məlumatları fırıldaq şəbəkələrinə ötürməsi ilə bağlı ola bilər”, - o bildirib. 

Cinayətkarlar tapılırmı? 

Yanvarda Milli Qəhrəman, AZAL təyyarəsinin qəzasında həlak olmuş Hökumə Əliyevanın atasına məxsus bank kartından 80 min manat pul oğurlansa da, hadisəni törətməkdə şübhəli bilinən şəxs tezliklə müəyyən olunaraq saxlanılmışdı. 

Ümumilikdə isə, kibercinayətkarlıq əməllərini törədənlərin saxlanılması xəbərlərinə az rast gəlinir. 

Nurlan Əliyev “ASAN Radio”ya müsahibəsində deyir ki, bu tip dələduzluq halları, əsasən, ölkə xaricində məskunlaşan şəxs və ya qruplar tərəfindən törədildiyinə görə onların müəyyən edilməsi və məsuliyyətə cəlb olunması vaxt aparır. 

Əkrəm Həsənov isə qeyd edir ki, polis kibercinayətkarlıqla məşğul olan şəxsləri çox vaxt tapa bilmir. Onun dediyinə görə, Hökumə Əliyevanın atasının işində aidiyyatı şəxs ona görə tapılıb ki, məbləğ çox böyük olduğundan bank əməliyyatı bloklaya bilib. 

Ekspert bildirir ki, vəsaitləri oğurlanan vətəndaşlar bankı günahkar bildiyi halda məhkəməyə üz tutub bankdan təzminat tələb edə bilər. Lakin, belə hallarda, Həsənovun dediyinə görə, hakimlər həm siyasi səbəblərdən, həm də mövzu barədə məlumatsızlıqları üzündən bankların xeyrinə qərar verirlər. 

Osman Gündüz isə yazısında təklif edir ki, fərdi məlumatların qorunması haqqında qanunvericilik “təcili şəkildə” sərtləşdirilməlidir və banklarda və mobil operatorlarda müştəri bazasına çıxışı olan bütün əməkdaşlar daxili audit və təhlükəsizlik yoxlamalarından keçməlidir. 

“Əgər bu sahədə ciddi araşdırma və hüquqi mövqe ortaya qoyulmasa, kibercinayətkarlıq daha da sistemli xarakter alacaq. Hər gün açıqlanan statistikalarla yalnız vətəndaşlar yox, dövlətin rəqəmsal etimadı və maliyyə sabitliyi də zərbə altında qalacaq. Belə davam edərsə vətəndaşlar kartlarında pul saxlamaq istəməyəcəklər. Bu dolayısı ilə nəğdsiz ödənişlərə, şəffaflığın zəifləməsinə və rəqəmsal transformasiyaya mənfi təsir göstərəcək”, - o bildirib. 


Toplum TV Azərbaycanın müstəqil xəbər platformasıdır. O, ölkədə və bölgədə baş verən siyasət, iqtisadiyyat, sosial, kriminal, gender mövzularında xəbərləri dəqiq və qərəzsiz şəkildə izləyicilərimizə çatdırır.

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCztIohlYx63yMJzcRTF18IA

WebSite: https://toplummedia.tv

Facebook: https://www.facebook.com/toplumtv

İnstagram: https://www.instagram.com/toplum.media/

Telegram: https://t.me/Tvtoplum

Şikayətlərinizi bizə göndərin: info@toplum.tv

İqtisadiyyat

Rayonlar üzrə müəllim sayı niyə “dövlət sirri” kimi gizli saxlanır?

11 İyul 2025

Foto: edu.gov.az

Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayevin müəllimlərin məvaciblərinin məbləği ilə bağlı açıqladığı statistika çox vacib olan, ictimaiyyətdən gizlədilən başqa bir önəmli statistikanın əhəmiyyətini yenidən diqqət mərkəzinə gətirib.  Söhbət ölkənin rayon və şəhərləri üzrə orta məktəb müəllimlərinin sayından gedir. Açıq statistik mənbələrdə bölgələr üzrə həm şagirdlərin, həm də məktəblərin sayı barədə müntəzəm rəqəmlər açıqlanır. Amma  müəlimlərin sayı açıq informasiya kimi cəmiyyət üçün əlçatan deyil.    Emin Əmrullayevin son açıqlamasına görə, ölkədə bütün orta məktəb müəllimlərinin 14 faizi və ya 17 min nəfərinin aylıq maaşı 500 manatdan aşağıdır. Bu kateqoriyadakı müəllimlərin dərs yükü 8 saatdır.  Halbuki, qanunvericiliyə görə, tam stavka ilə işləmək...
İqtisadiyyat

Azərbaycan yeyinti məhsullarının 80%-ni Rusiyaya ixrac edir

7 İyul 2025

Foto: açıq mənbə

Azərbaycan və Rusiya arasında müəyyən yeyinti məhsulları üzrə ticarət dövriyyəsi artıb.  Bu barədə kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmli “Facebook” səhifəsində xəbər verib.  O, Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına istinadən bildirib ki, bu ilin yanvar-may aylarında Azərbaycan Rusiyaya meyvə-tərəvəz ixracını ötən ilin ilk 5 ayı ilə müqayisədə fiziki çəkidə 20 faiz artırıb.   Rusiyadan buğda idxalı isə 50 faizdən çox artıb.   Ekspert qeyd edir ki, ümumilikdə, Azərbaycanın ixrac etdiyi yeyinti məhsullarının təxminən 80 faizi və idxal etdiyi ərzaq məhsullarının 25 faizi Rusiyanın payına düşür.  Azərbaycan Rusiyaya ən çox meyvə, tərəvəz və kartof, Rusiya isə Azərbaycana daha çox buğda, buğda unu,...

Seçilmiş Videolar

Toplum TV loqo